Uppnorskingsordlista

Frå Mållekken
Versjonen frå 30. september 2012 kl. 16:52 av SAM (Ordskifte | tilskot) (→‎P)
Hopp til navigering Hopp til søk

Lista med avløysarar for ord fyrst og fremst av latinskt, romanskt og engelskt upphav, internasjonale lånord dei kallar. Ein kann nytta slike ord i høgnorsk, men for skuld stilen bør ein vera varsam med kor mange av deim og kor ofte ein nyttar deim. Avløysarar eller umsetjingar for norskdanske ord (bokmålsord) finn du i ei eigi norskdansk-høgnorsk ordlista. Avløysarord for engelske dataord finn du i ei eigi dataordlista.


A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z Æ Ø Å

A

  • adjektiv lagord
  • adresse tilskrift; stad
  • adressere a– et problem taka tak i ei sak, taka seg fyre ei sak
  • adverb medord
  • affiks åtfeste
  • akkusativ underfall
  • aktiv vyrk, verksam – aktivere slå på
  • analogi samsvar, jamhøve; jamlaging (mål)
  • arrangement tilskiping
  • arrangere skipa til
  • arrangør tilskipar
  • artikkel kjenneord; stykke, teig; vara
  • assosiativ (tanke)sambindande
  • assosiere sambinda, knyta saman/til
  • attraktiv tiltalande
  • autodidakt sjølvlærd
  • automatisk sjølvverkande, ubede, sjølvbede
  • autonym sjølvnemne

B

  • balanse jamvekt – balansert jamvektig
  • basere tyfta
  • basis tuft
  • bilabial tvilippeljod
  • biograf livsskildrar – biografi livsskildring – biografisk livsskildrande
  • brainstorming tenkjedugnad
  • budsjett fyrelegg

C

  • carport bilskur
  • case døme, dømesoga, tilfelle, fall, høve – case study dømegransking
  • catering matstell(ing) – caterer matstellar
  • cirkumfiks umfeste

D

  • dativ sidefall
  • definere gjera skilgrein på, skilgreina, avgrensa – definisjon skilgrein, avgrensing
  • derivere avleida; skileigna (matematikk) – deriverbar skileigen – derivert (ei) skilått
  • deskriptiv skildrande
  • detaljert noggrann, grannsam
  • direkte beinveges, bein(t)
  • diskursiv
  • doble tviauka – dobling tviauke

E

  • effekt verknad
  • effektiv fljot; verksam, dugande; røynleg
  • eksempel døme
  • eksemplar næme (bok-)
  • eksperiment røyne, utrøyning
  • eventuell mogeleg – Siste sak: eventuelt Siste sak: ymist – eventuelt (medord) i anna fall, i tilfelle, um so er, um so gjeld
  • evolution

F

  • falsifisere rangprova
  • feedback atterverknad; tiltolor, att(er)tòlor
  • fonem skilljod
  • funksjon yrkjende, verkende
  • funksjonalitet verkan (eit)

G

I

  • imperativ bjodemåte
  • implikasjon fylgja
  • indikativ forteljemåte
  • indikasjon peik, ymt
  • indikator visar, mælar, varslar; teikn
  • indirekte umveges
  • induksjon losing, utløysing; ikveikjing;
  • indusere losa, løysa ut; kveikja i;
  • infiks innfeste
  • infinitiv nemneform
  • informasjon visende, vitring – informere vitra, gjeva visende; verte informert vitrast, få visende
  • inkludere femna, hava/taka med
  • inkonsekvent fylgjerang, ugjenomførd
  • input inngjov (mt. -gjaver), innmating; innspel
  • integral (ei) samått (matematikk)
  • integrere lema inn, samordna; sameigna (matematikk) – integrerbar sameigen
  • interessant forvitneleg – interesse: forvitna, forvitenskap, forvitnad, ans; interessert: forviten, ansug; vere interessert: (au) forvitnast, ansa
  • interfiks millomfeste
  • interjeksjon ropeord
  • interoperere samverka
  • intervall bìl
  • intervju spurdage, utspyrjing – intervjue spyrja ut, spyrjast med
  • intuition skoding, indre syn

J

  • jubilé, jubileum år(e)målsdag, årsdag
  • jubilere høgtida

K

  • klima vêrlag
  • konjunksjon bindeord
  • kompatibel samhøv, som høver saman – kompatibilitet samhøve
  • konkret handfast; serskild. gå inn i den konkrete saken dryfta sjølve saki
  • konsekvent fylgjerett, gjenomførd
  • konsistent fylgjestreng
  • konsonant medljod
  • koordinere samordna
  • kopi avrìt – kopiere rìta (skriva, teikna) av
  • korrespondanse brevskifte; samstavnad

L

  • litteratur lesnad, lester, bokheim
  • litterær bokleg
  • logisk tankerett

M

  • median midlung
  • minaret bønetorn
  • modus segjemåte (mål); stoda, verkan, verkemåte; luna
  • multi- mang- – multifunksjon(alitet) mangverkan

N

O

  • optimisme bjartsyn optimistisk bjartsynt
  • ostensiv for augo, briskande
  • output utkoma, utmating

P

  • parasitt snyltrar, snyltredyr
  • parentes klomber
  • perfektum ferdug notid
  • periode bìl
  • permisjon lov (far-, heim-), fritaking
  • perspektiv syn, utsyn, synsleite
  • pessimisme svartsyn pessimistisk svartsynt
  • pisk svipa
  • plakat uppslag
  • plan
  • plante vokster
  • poeng stikk; brodd, odd – Tok du poenget? Tok du odden/brodden?
  • potensial moge (ò) – potensiell mogeleg
  • praktisk hendig, lettvinn
  • prefiks fyrefeste
  • preposisjon styreord; framlegg
  • presens notid
  • presentere leggja fram
  • preskriptiv fyreskriven
  • preteritum fyrrtid
  • privat sjølvs-sin (si, sitt, sine; min osb.) – mi private bok boki sjølvs-mi – dei fann seg ein privat stad dei fann seg ein stad sjølvs-sin
  • proaktiv fyrevyrk
  • problem vande, vandemål, spursmål, sak, uppgåva osb. – problematisk vand, vanskeleg – uproblematisk vandelaus, uvand
  • pronomen varaord
  • prosjekt (eit) ervid, (ei) vinna – samarbeidsprosjekt samvinna

R

  • reaksjon
  • realistisk røyndelik (utsjånad)
  • realitet røynd
  • redusere minska
  • reell røynleg
  • referat upprìt
  • referanse tilvising
  • reflektert ettertenkt
  • relevant saksvarande; *det er ikkje relevant for saka = det kjem ikkje saki ved, hev inkje med saki å gjera osb.
  • respektive åhøves, i same fylgd, og so
  • resultat fylgja, utkoma

S

T

  • taksere verdsetja
  • takst verddage
  • tendens tilvik, tildriv; ha ein tendens til = halla mot
  • turbulens
  • turbulent

U

  • u- (sjå hovudordi au)
  • ulogisk tankerang
  • upraktisk uhendig, tungvinn
  • uvular uvljod

V