Framlegg til høgnorsk stavnad (ortografi)

Grunnlaget for ein høgnorsk stavnad lyt vera Norsk målsoga (G. Indrebø) (https://www.nb.no/items/229c27cd85274123b33963bffaae8e8f?page=5).

Forklaring:

• Serlege dryftingsemne er merkte med tjukk skrift
• Ikkje fullførde upplistingar av ord/uferduge gjeremål er merkte [fyll ut]

Formverk

Namnord

Hankyn

Fleirtal på -er (-jer)

1. Desse hev fleirtal på -er:

1. Ord på -nad (sg. skilnad : pl. skilnader t.d.)
2. Lån-/framandord på -a (sg. sofa : pl. sofaer t.d.)
3. Einstaka ord som grad [fyll ut]
4. Ord som:

brest, byl (vindkast), gjest, gris, kvist, led, (med)lem, lest (rommål), lit, lut, mun, (mat)rett, saud, sed (†sid), stad, styl (stylk, sjå der), ven.

Mrk. 1: Sameleis lekk, løk, verk, vev

Mrk. 2: Sameleis ibuarnamn som (sel)bygg, døl, egd (frå Agder), fyrd (frå Fjordane), ryg (rogalending), sygn (sogning), tele (teledøl), (vag)vær (frå Vågå)

Mrk. 3: døl (ikkje sj.), gris, veg hev stundom fleirtal på -ar, men ikkje tilrådeleg her.

Mrk. 4: Valfridom for hyl (pl. hyler ~ hyljar), eller berre -er?

2. Desse hev fleirtal på -jer:

bekk, belg, benk, dregg (lite anker), dreng, drykk, flekk, gong, hegg, klegg, legg, nekk (reinkalv), rygg, rykk, sekk, serk, skjeng (breid stripa), skjenk (drykk(jevaror)), sleng, stegg, streng, stylk, styng, svelg, vegg, veik, veng, øyk.

Mrk. 1: Desse hev j-innskot i sms. (drykkjevaror t.d.)

Mrk. 2: Desse hev j-innskot i fleirtal (drengjer, drykkjer t.d.)

Mrk. 3: Sg. svelg : pl. svelger i alle tydingar eller berre i tydingi 'slurk'?

Einstaka ord

• Som sg. sko (b. skoren) : pl. skor (b. skorne) gjeng ljå.

• Som sg. ting (b. tingen) : pl. ting (b. tingi) gjeng feil.

Folkenamn på -an(ar) og -ar

1. På -an(ar) (afghan(ar)):

[fyll ut]

Mrk.: Undantak for hellen(ar).

2. På -ar (anglar t.d.):

[fyll ut]

Mrk.: Undantak for sg. bulgar, ungar.

Hokyn

1. B. sg. endar på -i (saki t.d.), jf. b. pl. inkjekyn. Valfridom millom -a og -i?

2. Linne hokyn:

1. Ub. sg. endar på -a (ei vika t.d.). Valfridom millom -e og -a?
2. Pl. endar på -or (vikor t.d.). Valfridom millom -er og -or?

3. Ord på -ing (sanning t.d.) hev fleirtal på -ar.

4. Sameleis einstaka ord som: brik ((båt)rekkja), elv, erm, heid, helg, herd, kleiv, kvern, merr, mjødm, myr, møy, reim, (båt)rip, rim (fjøl i grind), røy, røyr (svange), røys, sild, spik, vik, øks, ørn, øy.

Mrk.: Sameleis 1. flis, geil, greip, grind, hind, hit (skinnsekk), sen (= sena f.), svill, øyr, (blod)år, år (i båt); sume havde alt tidleg valfri -er. Og 2. byrd, gimber, gyger, lever, never, sæter.

5. Desse hev fleirtal på -jar (hesjar t.d.): hes, il, vid (= vidja)

Mrk. 1: Sameleis dys, (kniv)egg, eng, fit, fles, kløv (klỳv?), skjel; sume av desse havde alt tidleg valfri -er. andre?

Mrk. 2: Sms. fær innskoten je (hesjestaur t.d.). Jamt?

6. Lån-/framandord på -a vert bøygde soleis:

1. ei diva : den divai (flest alle gjeng soleis)
2. ei mamma : den mamma (pl. mammor)
3. ei avis : den avisa (pl. avisor)

Mrk.: Som avis gjeng morell, [fyll ut]

Inkjekyn

1. B. pl. endar på -i (husi t.d.). Valfridom millom -a og -i?

2. Sg. barn : pl. born er eit sertilfelle (u-ljodbrigde i fleirtal). Sg. land : pl. lond, sg. vatn : pl. votn osb. er ikkje brukande.

Mogeleg uppføring i ordlista kann likevel vera:

born n. pl. born

vatn n.

†votn pl. av vatn

3. Som b. og ub. sg. auga (men sjå mrk. 3) : b. og ub. pl. augo gjeng: eista, hjarta, hyrna, noda, nyra, nysta, okla, øyra.

Mrk. 1: Desse enda i gamalnorsk på -na i gen. pl. (på -a i gen. sg. ). I sms. endar difor serleg auga og høyra på -ne (augnebil, øyrnelag t.d.), sj. nyra. Spursmålet er um det skal fastsetjast éin stavnad her.

Mrk. 2: Samansetjingsform av vindauga lyt vera vindaug. (vindaugruta t.d.)

Mrk. 3: B. sg. kann eller skal enda på -at (hjartat, jf. huset)

Mrk. 4: Hyrna kann vera hokyn. Nyra, okla kann ikkje vera hokyn.

4. Lån-/framandord på -a fær b. pl. på -ai (tema : temaet : tema : temai t.d.).

Lagord

Gradbøygjing

Lagord vert gradbøygde anten 1. arm : armare : armast eller 2. lang : lengre : lengst. Som lang gjeng:

• låg : lægre : lægst
• små : smærre : smæst
• [fyll ut]

Lagord på -en

• open : opi : ope : opne
• liten : liti : lite : småe

Mrk. 1: Er det undantak for lånord (frå tysk)?

Mrk. 2: Skal det opnast for hokyn opa?

Varaord

Personlege

• 3. sg. hankyn obj. er honom
• 3. sg. hokyn obj. er henne
• 3. pl. obj. er deim

Ubundne

hankyn	hokyn	inkjekyn	fleirtal
annan	onnor	anna	andre
einkvar ~ einkvan	eikor	eitkvart
nokon	nokor	noko	nokre
ingen	ingi	noko	ingi

Mrk.: onnor, eikor, nokor, ingi jamvel i a-mål-.

Talord

1. ein, tvo, tri, fire (†fjore), fem (†fim), seks, sju, åtte, ni(e), ti(e), elleve, tolv
2. trettan, fjortan, femtan osb.
3. tjuge
4. hundrad, tusund ~ tusen
5. fjorde (~ fjerde), sette (6.)